Na pierwszym roku studiów czyli w 2001 roku wykładowczyni zajęć z psychologii społecznej nawiązywała bardzo często do książki Roberta Cialdini “Wywierania wpływu na ludzi”. Do dzisiaj pamiętam przykład z zimną i gorącą wodą. Pierwszy krok doświadczenia: prawa dłoń jest zamoczona w gorącej wodzie, a lewa w zimnej. Drugi krok: wyciągamy ręce z zimnej i gorącej wody i dwie ręce jednocześnie wkładamy do wody letniej. Efekt – mamy wrażenie, że letnia woda jest znacznie cieplejsza dla ręki lewej, aniżeli dla ręki prawej. Zjawisko to Cialdini nazwał zasadą kontrastu. Podał jeszcze przykład sztuki dżudo, która polega na wykorzystywaniu sił drzemiących w takich regułach, jak prawo grawitacji, zasada dźwigni czy inercji. Jeżeli małej postury kobieta potrafi umiejętnie wykorzystać te reguły, to może bez trudu pokonać znacznie większego i silniejszego od siebie przeciwnika.

Zasada kontrastu

Robert Cialdini “Podobnie rzeczy się mają i z wyzyskiwaczami narzędzi wpływu społecznego, którzy często niemalże wcale nie posługują się własną siłą poprzestając na tej, która drzemie w stosowanych narzędziach. Ma to tę dodatkową zaletę, że poddane manipulacji ofiary ulegają jej pozornie dobrowolnie i bez żadnego zewnętrznego nacisku. Ulegają nie wyzyskiwaczowi, lecz, by tak rzec, po prostu psychologicznym siłom natury. […] Zasada kontrastu polega na tym, że jeżeli druga z pokazywanych rzeczy różni się znacznie od pierwszej, to widzimy ją jako bardziej różną przez to, że uprzednio widzieliśmy tę pierwszą. Tak więc, gdy podniesiemy najpierw lekką, a potem ciężką walizkę, ta druga wyda się nam cięższa, niż wtedy, gdybyśmy wcale nie podnosili tej pierwszej. Zasada kontrastu jest dobrze udowodniona na gruncie psychofizyki i odnosi się nie tylko do ciężaru, ale i do wszelkich innych wrażeń. Jeżeli porozmawiamy na przyjęciu z bardzo atrakcyjną osobą płci przeciwnej, a potem rozmawiamy z osobą o nadal przeciwnej płci, ale już niezbyt atrakcyjną, to ta druga wyda nam się jeszcze mniej pociągająca, niż jest w rzeczywistości.”

Opiszę jeszcze kilka definicji, które przydadzą mi się w dalszej części artykułu do opisu inżynierii społecznej.

Złudzenie Ebbinghausa

Złudzenie Ebbinghausa zwane też okręgami Titchenera jest to złudzenie optyczne polegające na błędnej interpretacji wielkości kształtów. Pomarańczowe koła są tej samej wielkości, jednakże to otoczone przez większe koła (po lewej) wydaje się mniejsze.

Złudzenie Ponza

Górna pozioma kreska wydaje się dłuższa niż ta leżąca niżej. Dzieje się tak dlatego, iż rysunek przypomina tor kolejowy zniekształcony przez perspektywę. Dwie ukośne linie postrzegamy, dzięki stałościom spostrzeżeniowym, jako w rzeczywistości równoległe, co z kolei sugeruje, że dwie linie poziome mają różną długość. Działa tutaj też prawo stałości oceny wielkości, zgodnie z którym subiektywnie postrzegamy przedmioty leżące w różnej odległości od obserwatora i podobnego kształtu jako takie same, mimo iż na siatkówce oka przedmioty leżące dalej są mniejsze

Twórca propagandy

W 2001 roku w Toruniu powstaje Wyższa Szkoła Kultury Społecznej i Medialnej. Ta niepubliczna szkoła wyższa należy do Fundacji Lux Veritatis, której prezesem jest Tadeusz Rydzyk. Przychód fundacji w 2018 r. to ponad 48 mln zł, z czego ok. 34,2 mln zł stanowią darowizny, a ok. 13,8 mln zł wpływy z działalności gospodarczej w kraju i za granicą. Uczelnia Ojca Rydzyka znalazła się pod względem szans znalezienia pracy dla absolwentów na 5. miejscu spośród 232 publicznych i niepublicznych uczelni prowadzących studia uzupełniające magisterskie. Istotną informacją jest też fakt, że TV Trwam i Radio Maryja jest często cytowane w mediach prawicowych, o tym później. Absolwenci uczelni to m.in.:

• Klaudiusz Pobudzin – były redaktor naczelny Teleexpresu i były szef Telewizyjnej Agencji Informacyjnej, obecnie szef biura prasowego państwowej Grupy Energa;
• Paulina Gretka – specjalistka ds. promocji w Grupie TAURON,
• Magdalena Wiciak – dyrektor do spraw komunikacji w zarządzie Polskiej Spółki Gazownictwa
• Elżbieta Kisil – była rzeczniczka prasowa ministra transportu i budownictwa, obecnie pracuje w Centralnym Domu Maklerskim Pekao
• Zuzanna Sikora – rzeczniczka prasowa Ośrodka Rozwoju Edukacji 
• Michał Bąkowski – specjalista ds. PR w TVP
• Bartłomiej M. (Misiek) – były rzecznik szefa MON Antoniego Macierewicza
• Mariusz Olchowik – były prezes Polskiego Związku Curlingu

Emocje

Bardzo dobrze sformułowany przekaz to taki, w którym emocje są tak silne, że kompletnie niwelują intelektualną refleksję. Obraz działa podprogowo i bezrefleksyjnie. Budzi emocje i jeszcze lepiej przemyca kłamstwo. Polscy psychologowie, badacze z Instytutu Nenckiego zebrali około trzech tysięcy słów i opasali z jakim rodzajem emocji (szczęście, złość, smutek, strach, wstręt) kojarzyły się 500 Polkom i Polakom owe słowa.

Złość kojarzy się np. ze słowami: szpon, opresja, straszyć, armia, agent, defensywny, kłuć, sprzeciw, napad, ostry, koszmar, pułapka, wstrząsnąć, krzyk, strach, uchodźca, maska, złowrogi, problem, władza, upadać, łamać, granica, atak, wyrok, bakteria, runąć, holocaust, faszyzm. Wstręt kojarzy się np. ze słowami: pluskwa, obskurny, ohydny, wstręt, obrzydliwy.

Zastanówcie się teraz nad dobieraniem słów i obrazów względem wrogów prawej strony m.in. uchodźców, kobiet pragnących równouprawnienia, osób LGBT. Wyżej wymienione słowa w połączeniu z grupą, co do której grupa propagandowa stawia sobie jako wroga to idealna mieszanka manipulacyjna.

Manipulacja językiem – odwrócenie znaczeń

Nowomowa prawicy wygląda w 2020 roku tak, że zarodek i płód stał się dzieckiem nienarodzonym, aborcja stała się morderstwem, in vitro stało się eugeniką, homosekusalizm występuję tylko z pedofilią, LGBT to cywilizacja śmierci, edukacja równościowa to seksualizacja dzieci. „Tusk odbierze Polakom pracę w Unii. Ultimatum?”, „Tusk musi wcisnąć do Polski uchodźców. Inaczej Berlin pokaże dokumenty”, „Tusk jako rzecznik Niemiec grozi Polsce wyrzuceniem z UE, jeśli ta zażąda odszkodowań za II WS”. Chciałam zacytować kilka wypowiedzi bardzo dobrze wykształconych osób:

„Nie ma wątpliwości, że cała ta ideologia LGBT wyrastająca z neomarksizmu, pochodzi z tego samego korzenia, co niemiecki narodowy socjalizm hitlerowski, który jest odpowiedzialny za wszelkie zło II wojny światowej, zniszczenie Warszawy i zamordowanie powstańców. Korzeń jest ten sam”.

Dr hab. Przemysław Czarnek, Katolicki Uniwersytet Lubelski, prawnik, autor rozprawy habilitacyjnej „Wolność gospodarcza. Pierwszy filar społecznej gospodarki rynkowej

„Czerwona zaraza już po naszej ziemi całe szczęście nie chodzi, co wcale nie znaczy, że nie ma nowej, która chce opanować nasze dusze, serca i umysły. Nie marksistowska, bolszewicka, ale zrodzona z tego samego ducha, neomarksistowska. Nie czerwona, ale tęczowa”

Profesor nauk teologicznych Marek Jędraszewski, biskup pomocniczy poznański w latach 1997–2012, arcybiskup metropolita łódzki w latach 2012–2017, zastępca przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski od 2014, arcybiskup metropolita krakowski od 2017

„Oczywiście, to jest już zdecydowana inwazja. To wkraczanie bezpośrednio do szkół, sięganie po nasze dzieci, zupełnie bez żadnej otoczki. Jest to widoczne w bardzo wielu miejscach w całej Polsce. Najgłośniejsza była warszawska deklaracja i poparcie pana prezydenta Trzaskowskiego, a w praktyce jest to zapowiedź: „Idziemy po wasze dzieci”

Barbara Nowak Małopolski Kurator Oświaty, Absolwentka Politechniki Poznańskiej, była burmistrz Połczyna-Zdroju.

Prawa człowieka – ideologia LGBT, ideologia gender i Lobby LGBT

Najwięcej hejtu w ostatnim czasie dotyczy społeczności LGBT ze względu na narzuconą retorykę przez Prezydenta Andrzeja Dudę w kampanii parlamentarnej i prezydenckiej. O ideologii gender i ideologii LGBT pisałam kilka mięsięcy temu (tutaj link https://danutasowinska.pl/jak-powstala-ideologia-gender-i-ideologia-lgbt/).

Jedną z inicjatyw Ordo Iuris jest “Chrońmy dzieci”, która jest odpowiedzią na warsztaty antydyskryminacyjne. Sama jestem trenerką antydyskryminacyjną i wiedzę przedstawiam w sposób holistyczny w oparciu o sprawdzone źródła.

Do roku 2017 roku organizacje związane ze społecznością LGBT, feministkami, demokracją walczyły o równe prawa i prawa człowieka. Zauważcie, że pojęcia te zostały zastąpione słowami, które nie mają definicji czyli ideologią gender i ideologią LGBT. Ideologią mogą posługiwać się rządy takie jak dawny blok ZSRR ideologią bolszewicką czy Niemcy podczas II Wojny Światowej ideologią hitlerowską. Niemożliwe jest stworzenie przez organizacje prawno-człowiecze ideologii gender czy LGBT. Dlatego jest to zlepek słów, które mają wzbudzić niechęć i wstręt. Oczywiście kościół w Polsce, prawicowe media, prawicowe organizacje i partie celowo używają słowa ideologia, jak w wyżej wymienionych cytatach, zabieg ten pokazuje wyrafinowaną korelacje LGBT z bolszewizmem, hitleryzmem, marksizmem i neomarksizmem. Jak mawiał twórca hitleryzmu Joseph Goebbels: “Kłamstwo powtórzone tysiąc razy staje się prawdą. […] Tym co napędza ruch polityczny nie jest wiedza a wiara.”. Stąd odwoływanie się do wiary i wartości.

Spójrzcie proszę na powyższe 3 obrazki, którymi posługują się prawicowe media i organizacje. Wyżej pisałam o emocjach. Szpon to słowo, które wzbudza złość. Zatem stosowane jest celowo, aby wzbudzić złość na LGBT w czytelnikach i odbiorcach. Tutaj też przywołam zasadę korelacji, w której coś co jest mniejsze wydaje się większe. Tęcza jest symbolem w Polsce dla około 2 milionów Polek i Polaków. Przez przeciwników wprowadzenia równości praw, równych praw dla każdego człowieka, kluczowe jest zachowanie status quo władzy kościelnej i prawicy w Polsce. Stąd też nazywanie tęczy znakiem szatana, bo ma 6 kolorów. Dodatkowo osoby ze społeczności LGBT nazywane są przez prawice jako “lobby LGBT”, “inwazja”, “cywilizacja śmierci” czyli widzimy pierwszy kontrast, że mniejszość seksualna chce narzucić swoje prawa większości. Kolejnym kontrastem jest dziecko, którego będą bronić jego rodzice. Osoby homoseksualne zrównywane są do pedofilów czyli bezbronne kontra niebezpieczne. Para heteronormatywna, która zawiera małżeństwo i broni owej instytucji jako tradycji chrześcijańskiej. Tylko przypomnę, że małżeństwo w Polsce pochodzi z przełomu XVI wieku i oznaczało umowę lub kontrakt, więc owa tradycja ma około 400 lat. Jako lesbijka chciałabym móc powiedzieć w bliskiej przyszłości do mojej narzeczonej żono. Czyli chyba tradycja przeciwko nowoczesności? Przykładów owych kontrastów mogę mnożyć.

Niestety ludzie często podążają za tłumem z obawy, że w przeciwnym wypadku zostaną źle ocenieni. W 2014 roku Agnieszka Łuczak kandydowała na prezydentkę Tomaszowa Mazowieckiego, przeszła do drugiej tury. Nie wygrała, bo miała przeciwko sobie cały kościół, w którym księża grzmieli z ambony, że jak ktoś zagłosuje na lesbijkę, to nie odprawi im pogrzebu.

Przypomnę, że sama tęcza w Biblii opisana jest jako symbol zgody i bezpieczeństwa:

„Rzekł Bóg do Noego: To jest znak przymierza, które zawarłem między Mną a wszystkimi istotami, jakie są na ziemi”.

Księga Rodzaju 9,17

„I ujrzałem innego potężnego anioła, zstępującego z nieba, obleczonego w obłok, tęcza była nad jego głową”.

Apokalipsa św. Jana 10,1

Na obrazie Hansa Memlinga “Sąd Ostateczny” Jezus siedzi na tęczowym łuku symbolizującym miłosierdzie Boże.

Fake news

Fake news to dosłownie fałszywa wiadomość. Od 2018 roku prowadziłam dla młodzieży zajęcia z dziennikarstwa internetowego zapraszając wielu specjalistów w temacie fałszywych informacji. Fake news to komunikaty publikowane w mediach nacechowane sensacją, których celem jest wprowadzenie odbiorcy w błąd. W filmie dokumentalny na HBO “Postprawda. Dezinformacja i koszt fake newsów” bohaterami są osoby tworzące fake newsy oraz ich ofiary. W kwietniu 2015 roku pierwsze ogromne dezinformacje dotyczyły wojskowych manewrów Jade Helm 15 w hrabstwie Bastrop w Teksasie. Osoby, które uwierzyły w tą teorię spiskową wchodziły do marketów Walmart szukając korytarzy podziemnych i zaczęły obawiać się hybrydowego stanu wojennego w USA. W Polsce nakręcały te informacje oczywiście prawicowe media jak warszawskagazeta.pl. Kolejną ogromną aferę kilka dni przed wyborami prezydenckimi, w których wygrał Trump była afera Pizza Gate, którą w USA podkręcał portal Reddit i 4chan oraz Alex Jones. W tym fake newsie mogliśmy przeczytać, że NYPD odkryło aferę pedofilską, w której główne skrzypce grała Hillary Clinton – w wyborach prezydenckich przeciwniczka Trumpa. Informacja została rozpowszechniona przez wszystkie strony internetowe popierające Trumpa. Właściciel pizzerii Comet Ping Pong James Alefantis, która została w fake newsie nazwana dziuplą satanistyczno-pedofilską, jest do dzisiaj szykanowany, groźby dostaje każdego dnia. Do pizzeri wszedł uzbrojony mężczyzna poszukując dzieci. James Alefantis jako gej często był zrównywany z pedofilem. Umieszczam komentarz z fanpage Comet sprzed 6 dni oraz 6 tygodni.

Propaganda z reguły ma charakter skoncentrowanej fali. W przypadku propagandowych kampanii nie ma znaczenia, czy mainstreamowe media potwierdzają czy zaprzeczają propagandowym faktom, kluczowe jest by podjęły temat. Celem nie jest przekonanie ludzi do konkretnych wydarzeń, lecz zrobienie wrażenie. Skoro wszyscy o tym piszą, coś w tym musi być. I o to właśnie chodzi. Nagłówek w formule pytania ma również ogromny ładunek emocjonalny i zmusza obiekt propagandowego ataku do obrony.

Aby odkryć, zweryfikować czy mamy do czynienia z fake newsem warto przeczytać cały artykuł, zastanowić się na celem tego komunikatu, sprawdzić inne źródła i najlepiej odkryć pierwsze źródło czy pochodzi z zaufanego miejsca.

Słyszeliście o słuchowisku z dnia 30 października 1938 roku emitowanego w Radiu CBS pt. “Wojna światów”? Tylko 2% osób zapytanych telefonicznie podczas trwania audycji odpowiedziało, że słuchają „sztuki”. Fundacja Rockefellera na podstawie wywołanej paniki rozpoczęła badania wpływu wywieranego przez mass media na społeczeństwo.

Inżynieria społeczna

Tutaj dochodzimy do sedna sprawy. Fake newsy stały się nowym narzędziem w walce o władzę. Perswazja, manipulacja, intensyfikacja lęku stały się podstawowymi metodami inżynierii społecznej zwanej również socjotechniką. Celem socjotechniki jest oddziaływanie rządu na społeczeństwo lub też wpływu reklamy na wybory konsumenckie. Przykładowe techniki to:

• społeczny dowód słuszności czyli zdanie większości,
• zasada autorytetu,
• ośmieszanie,
• pozorny wybór,
• selekcja faktów,
• wskazanie wroga,
• zamiana nazw (nowomowa),
• kłamstwo,
• stereotypy,
• tło emocjonalne,
• slogany.

15 stycznia 2020 roku brałam udział w konferencji „Polityka i przemoc”, którą opisuje w artykule (link tutaj https://danutasowinska.pl/jak-antydemokraci-przyszli-autokratyczni-przywodcy-wygrywaja-demokratyczne-wybory/). Prezydentka Aleksandra Dulikiewicz powiedziała wtedy: “Przemoc stała się skutecznym, cynicznym narzędziem walki o władze. Media prezentowały mnie w już niemieckim hełmie na głowie, były senator mówił do mnie z trybuny senackiej Frau Dulkiewicz, niejednokrotnie słyszę, że deprawuje dzieci i marzę o wolnym mieście.”

Przywołam na zakończenie słowa również z tejże konferencji Europosłanki Magdy Adamowicz “Demokracji przed inżynierią społeczną nie da się obronić. Demokracja wobec tych wyrafinowanych, socjologicznie i technologicznie mechanizmów, manipulowanie świadomością społeczną na masową skalę jest po prostu bezbronne. Można jednak obronić siebie i innych przed samą inżynierią społeczną. […] jest to celowe, przemyślane przekształcanie społeczeństwa za pomocą takich technik jak manipulacja, kłamstwa, fakenewsy, dezinformacja czy mowa nienawiści. Inżynieria społeczna za sprawą mediów społecznościowych staje się narzędziem procesu nazywanego autorytaryzacją czyli zjawiska które polega de facto na tym, że demokratycznie wybrani politycy rządzą de facto w sposób autorytarny i stają się potem często dyktatorami, a ich fenomen polega na tym, że wygrywają oni kolejne wybory formalnie demokratyczne.”

Źródło:

1. R. Cialdini, Wywieranie wpływu na ludzi, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 1999
2. M. Leary, Wywieranie wrażenia na innych. O sztuce atoprezentacji, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 200
3. https://pl.wikipedia.org/wiki/Z%C5%82udzenie_optyczne#Z%C5%82udzenie_Ponza
4. https://pl.wikipedia.org/wiki/Z%C5%82udzenie_Ebbinghausa
5. https://www.newsweek.pl/polska/lux-veritatis-ile-zarobila-fundacja-ojca-rydzyka/2g273j0
6. https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/1788026,1,szybkie-kariery-absolwentow-uczelni-o-rydzyka.read
7. https://www.katarzynapluska.pl/socjotechniki-czyli-jedna-wielka-manipulacja-dziala/
8. https://exp.lobi.nencki.gov.pl/nawl-analysis
9. https://oko.press/intelektualisci-prawicy-o-lgbt-nihilizm-bolszewia-hitleryzm-o-co-chodzi-tlumaczymy-ten-obled/
10. https://oko.press/biskup-przestrzega-na-mszy-przed-teczowa-pandemia/
11. http://blog.kodano.pl/zludzenia-optyczne/
12. https://www.wykop.pl/wpis/35841935/juz-w-polowie-lat-dziewiecdziesiatych-komisja-sled/
13. https://niezalezna.pl/307085-drag-queen-ostrzega-matki-chroncie-dzieci-przed-drag-queen-nie-rujnujcie-im-zycia
14. https://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=1098
15. https://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=9
16. https://www.aarp.org/politics-society/government-elections/info-2020/how-to-spot-fake-news.html (źródło obrazu wyróżniającego)